Kế hoạch KHCN năm 2016 (điều chỉnh) tại văn bản số 4191/KH-ĐS ngày 30/12/2016 của Tổng công ty ĐSVN gồm 23 nhiệm vụ KHCN được thực hiện và hoàn thành, trong đó có 17 đề tài cấp Tổng công ty với kinh phí thực hiện là 1.843.970.000 đồng; 06 hoạt động KHCN (hội phí UIC, khen thưởng sáng kiến, hợp tác với các Hội chuyên ngành v.v.) với kinh phí 555.790.000 đồng.

Công tác triển khai ứng dụng kết quả nghiên cứu của các nhiệm vụ KHCN được giao trực tiếp cho các Ban chuyên ngành của Tổng công ty ĐSVN và Đơn vị chủ trì; công bố Danh mục các nhiệm vụ KHCN cấp Tổng công ty đã được thực hiện và hoàn thành trong Kế hoạch KHCN năm 2016 nhằm phổ biến và nhân rộng kết quả nghiên cứu ứng dụng KHCN tại văn bản số 1173/ĐS-QTCN ngày 03/5/2017.

Ngày 27/10/2017, Tổng công ty ĐSVN có văn bản số 3230/ĐS-QTCN yêu cầu các đơn vị báo cáo công tác triển khai ứng dụng kết quả nghiên cứu của các nhiệm vụ KHCN thực hiện trong năm 2016. Tổng hợp kết quả đạt được như sau:

Về công tác triển khai ứng dụng

Sau khi tổng hợp báo cáo kết quả ứng dụng từ các đơn vị, đã có 17/17 đề tài KHCN báo cáo kết quả ứng dụng. Nhìn chung, các đơn vị chủ trì đã triển khai ứng dụng kết quả nghiên cứu vào hoạt động SXKD của đơn vị và của Tổng công ty. Một số đề tài đã phát huy hiệu quả, giá trị làm lợi ở mức cao, gồm:

• Đề tài “Nghiên cứu, thiết kế, chế tạo trong nước bộ ống xả động cơ đầu máy Bỉ -D18E” do Xí nghiệp Đầu máy Vinh chủ trì thực hiện và ứng dụng. Bộ ống xả động cơ đã được chế tạo và lắp đặt cho 07/16 đầu máy Bỉ D18E do Xí nghiệp quản lý vận dụng, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật và đảm bảo chất lượng đề ra, không còn hiện tượng thủng các chi tiết ống xả và khớp nối mềm trung gian ống xả; chủ động trong việc cung ứng phụ tùng ống xả, dễ dàng bảo hành sửa chữa sản phẩm, không phụ thuộc vào chuyên gia nước ngoài khi nhập phụ tùng ngoại.
• Đề tài “Nghiên cứu chế tạo cặp bánh răng ăn khớp giữa trục bánh xe và động cơ điện kéo trên đầu máy D12E” do Xí nghiệp Đầu máy Hà Nội chủ trì thực hiện và triển khai ứng dụng tại đơn vị. Xí nghiệp đã triển khai thay thế các bánh răng mô tơ điện kéo và bánh răng trên trục bánh xe của một số đầu máy D12E khi bị ăn mòn, hỏng. Cặp bánh răng ăn khớp giữa trục bánh xe và động cơ điện kéo trên đầu máy D12E được chế tạo đáp ứng yêu cầu kỹ thuật, có độ tin cậy làm việc, đảm bảo các điều kiện và yêu cầu khai thác trên tuyến; giá cả thấp hơn so với nhập ngoại, qua đó giúp giảm được chi phí mua sắm thiết bị từ nước ngoài phục vụ cho bảo dưỡng, sửa chữa đầu máy, giảm thời gian dừng sửa chữa do chủ động nguồn vật tư trong nước.
• Đề tài “Nghiên cứu, chế tạo máy rà phẳng clape bơm gió trên các loại đầu máy” do Xí nghiệp Đầu máy Sài Gòn chủ trì thực hiện và báo cáo kết quả ứng dụng. Máy rà đã được chuyển giao cho Tổ Gió thắng sử dụng phục vụ công tác sửa chữa các bơm gió lắp trên đầu máy D9E, D13E và D19E, giúp thay thế phương pháp rà kín thủ công bằng phương pháp rà kín chuyên dụng, giảm tổn hao sức khỏe cho người lao động, giải phóng tâm lý khó chịu khi làm việc, nâng cao năng suất lao động.
• Đề tài “Nghiên cứu, thiết kế, chế tạo thiết bị chuyên dụng Simulation Box for KWR4/6 để thử nghiệm hộp đen đầu máy D19E” do Xí nghiệp Đầu máy Sài Gòn chủ trì thực hiện và báo cáo kết quả ứng dụng. Thiết bị được đặt tại Phòng Kỹ thuật – KCS của đơn vị phục vụ công tác sửa chữa các bộ ghi KWR4-6 lắp trên đầu máy D19E. Thiết bị có chức năng kiểm soát được toàn bộ thông số kỹ thuật của bộ ghi như quá trình làm việc bình thường; kiểm soát được chất lượng sửa chữa ngày sau khi lắp ráp lên máy không cần phải theo dõi kết quả sửa chữa như trước đây qua đó giảm chi phí dầu mỡ cho công tác nổ máy, chạy máy dồn dịch, giảm sự ảnh hưởng của việc sửa chữa bộ ghi đến việc sửa chữa các thiết bị, bộ phận khác trên đầu máy.
• Đề tài “Nghiên cứu, xây dựng phần mềm tính toán và quản lý tiền lương của cơ quan Tổng công ty” do Văn phòng Cơ quan Tổng công ty chủ trì thực hiện và áp dụng. Phần mềm phần mềm tính toán và quản lý tiền lương được xây dựng bằng công cụ lập trình Visual Studio .NET kết nối với cơ sở dữ liệu SQL Server 2014 cài đặt tại máy chủ của Cơ quan Tổng công ty ĐSVN. Phần mềm được lập trình hướng đối tượng với các components xử lý nghiệp vụ không nằm trên máy trạm và được cài trên máy chủ theo kiến trúc n-tầng, giao diện thân thiện, dễ sử dụng, tính toán, thống kê nhanh chóng, không sai sót, được thử nghiệm thành công và sử dụng ngay trong việc tính toán và quản tiền lương tại Cơ quan Tổng công ty ĐSVN;
• Đề tài “Xây dựng tiêu chuẩn cơ sở hệ thống thiết bị phòng vệ đường ngang cho đường ngang phòng vệ tự động và đường ngang có người gác cơ giới hóa” do Ban Quản lý kết cấu hạ tầng đường sắt chủ trì thực hiện. Kết quả của nghiên cứu là Bộ Tiêu chuẩn cơ sở được Tổng công ty ĐSVN công bố và ban hành: (1) Tiêu chuẩn cơ sở 01-1:2006/VNR – Cần chắn tự động: yêu cầu kỹ thuật, lắp đặt nghiệm thu và bảo trì; (2) Tiêu chuẩn cơ sở 01-2:2006/VNR – Cần chắn bán tự động: yêu cầu kỹ thuật, lắp đặt nghiệm thu và bảo trì; 93) Tiêu chuẩn cơ sở 01-3:2006/VNR – Dàn chắn bán tự động: yêu cầu kỹ thuật, lắp đặt nghiệm thu và bảo trì.

Đánh giá hiệu quả từ công tác triển khai ứng dụng

Căn cứ vào số liệu báo cáo, có 05 đề tài tính toán, định lượng được giá trị làm lợi với tổng số tiền là 6 tỷ 672 triệu; giá trị làm lợi bình quân cho cả 17 đề tài thực hiện trong năm 2016 là 392,5 triệu/đề tài. So với năm 2015 (kinh phí bình quân là 369 triệu/đề tài, giá trị làm lợi bình quân là 527 triệu/đề tài, tổng số đề tài KHCN thực hiện và hoàn thành là 07), kinh phí bình quân và giá trị làm lợi của đề tài KHCN năm 2016 thấp hơn so với năm 2015 do chỉ có 5/17 đề tài xác định được giá trị làm lợi; tuy nhiên tổng số đề tài thực hiện và hoàn thành tăng xấp xỉ 140%.

Bảng tổng hợp giá trị làm lợi của các nhiệm vụ KHCN trong Kế hoạch KHCN 2015-2016

Bên cạnh những giá trị làm lợi có thể ước tính bằng tiền, các giá trị khác làm lợi khác còn thể hiện trên các mặt: tiết kiệm được chi phí so với việc phải mua thiết bị, linh kiện từ nguồn bên ngoài hoặc phải nhập khẩu; do chủ động được việc cung ứng thiết bị, linh kiện nên giảm thời gian chờ của máy móc nếu thiếu linh kiện, thiết bị thay thế, tăng thời gian vận dụng của thiết bị; kết quả nghiên cứu khi đưa các vật liệu mới vào thay thế đã làm tăng độ bền của thiết bị từ đó kéo dài thời gian sử dụng máy móc; các nghiên cứu góp phần đảm bảo an toàn chạy tàu từ đó giảm chi phí đã bỏ ra để khắc phục sự cố; việc ứng dụng các công nghệ mới giúp tăng năng suất lao động làm tăng doanh thu (nhất là trong công tác sửa chữa và các phần mềm ứng dụng trong quản lý); góp phần ảnh hưởng phong trào nghiên cứu, cải tiến kỹ thuật, công nghệ trong đơn vị; thay đổi phương pháp quản lý theo hướng tích cực; cán bộ kỹ thuật tự tin hơn trong ứng dụng các công nghệ mới.

Đề tài thuộc chuyên ngành cơ khí chiếm tỷ trọng lớn nhất trong Kế hoạch KHCN năm 2016, đồng thời chiếm tỷ trọng chính trong báo cáo, xác định giá trị làm lợi trong khi các đề tài chuyên ngành quản lý kinh tế mặc dù chiếm tỷ trọng không nhỏ nhưng vẫn là những chuyên ngành khó xác định hiệu quả kinh tế dẫn đến tỷ trọng giá trị làm lợi bằng tiền mang lại thấp (Chi tiết đánh giá kết quả ứng dụng theo từng đề tài được tổng hợp tại Phụ lục 1).

Việc nghiên cứu KHCN của Tổng công ty đảm bảo định hướng nghiên cứu ứng dụng là chính. Các sản phẩm, thiết bị sau khi được nghiên cứu đều đã ứng dụng ngay vào hoạt động SXKD mang lại hiệu quả cao từ việc tiết kiệm chi phí so với sản phẩm, thiết bị cùng loại được nhập khẩu.

Hồ sơ và báo cáo thuyết minh đề tài được lưu trữ tại Ban Hợp tác quốc tế và Khoa học công nghệ - Tổng công ty Đường sắt Việt Nam. Các đơn vị quan tâm tiếp nhận kết quả nghiên cứu, đề nghị liên hệ theo số điện thoại: 024.38223650.