Ngày 18 tháng 5 là ngày có ý nghĩa lịch sử đặc biệt quan trọng với giới trí thức khoa học công nghệ Việt Nam. Những năm qua, KH&CN không chỉ khẳng định vai trò và sức mạnh vô cùng to lớn trong các lĩnh vực công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước mà còn trở thành động lực then chốt của sự nghiệp Đổi mới và phát triển. Những thành tựu KH&CN ngày càng được quan tâm, nghiên cứu, ứng dụng, phổ biến và áp dụng  sâu rộng trong thực tiễn, tác động tích cực đến phát triển kinh tế - xã hội, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống, nâng cao dân trí, bảo tồn và phát huy những giá trị tốt đẹp của văn hóa, con người Việt Nam.

Ngày 18 tháng 5 năm1963, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thay mặt Trung ương Đảng và Chính phủ đến dự và chúc mừng Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ nhất Hội Phổ biến khoa học, kỹ thuật Việt Nam. Trong bài phát biểu của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tổng kết những luận điểm quan trọng nhất về phát triển khoa học và công nghệ ở nước ta, đồng thời giao nhiệm vụ vừa khó khăn, nhưng lại vừa vinh quang này cho giới trí thức khoa học và công nghệ Việt Nam. Trong bài phát biểu của người có đoạn: “Khoa học phải từ sản xuất mà ra và phải trở lại phục vụ sản xuất, phục vụ quần chúng, nhằm nâng cao năng suất lao động, không ngừng cải thiện đời sống của nhân dân, bảo đảm cho chủ nghĩa xã hội thắng lợi”. Câu nói cô đọng và giản dị của người đã hàm chứa đầy đủ nhận thức và trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với sự phát triển KH&CN nước nhà. Để nêu cao tinh thần, trách nhiệm của cộng đồng xã hội đối với sự nghiệp KH&CN nói chung, tôn vinh quá trình lao động, sáng tạo, cống hiến của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ Việt Nam, Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã thống nhất chọn ngày 18 tháng 5 hàng năm là ngày kỷ niệm Khoa học Công nghệ. Tại Kỳ họp thứ 5 - Quốc hội khóa XIII, Luật KH&CN (sửa đổi) được Quốc hội biểu quyết thông qua với hơn 87,75% đại biểu tán thành, đồng thời, Quốc hội cũng thống nhất quy định ngày 18/5 hằng năm là Ngày KH&CN Việt Nam (Điều 7, Luật số 29/2013/QH13).

Ngày KH&CN Việt Nam không chỉ nhằm tôn vinh các nhà khoa học và thành tựu khoa học công nghệ; tuyên truyền, phổ biến tri thức khoa học; mà còn nâng cao nhận thức và khơi dậy niềm tự hào về trí tuệ Việt Nam, tinh thần đam mê lao động sáng tạo trong các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ Việt Nam. Niềm tự hào và tinh thần cao quý đó đã luôn được bồi đắp để trở thành một nguồn động lực nội sinh quan trọng nhất, mạnh mẽ nhất, đó chính là nguồn lực con người, phục vụ sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc và xây dựng đất nước.

Năm 2020, theo tinh thần chỉ thị số 19/CT-TTg ngày 24/4/2020 và bối cảnh đại dịch covid-19 đang diễn biến khó lường trên khắp thế giới, các hoạt động hưởng ứng ngày KH&CN với chủ đề “Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo kiến tạo tương lai” tại Tổng công ty Đường sắt Việt Nam sẽ được tổ chức theo hướng tiết kiệm, thiết thực, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin từ ngày 10/5/2020 đến 19/5/2020, nhằm tiếp tục biểu dương và tôn vinh đội ngũ cán bộ KH&CN, tuyên truyền phổ biến thành tựu KH&CN, nâng cao trình độ và nhận thức về vai trò KH&CN của các đơn vị và Tổng công ty ĐSVN trong quá trình phát triển, động viên lớp CBCNV trẻ say mê nghiên cứu khoa học, góp phần phát triển đội ngũ cán bộ KH&CN trong tương lai.

Trong giai đoạn 5 năm, từ năm 2017-2020, ngoài việc sửa đổi bộ khung quy định quản lý các nhiệm vụ KH&CN[1], lập quỹ phát triển KH&CN[2], Tổng công ty ĐSVN đã thành lập Ban chỉ đạo ứng dụng KHCN[3] do Chủ tịch Hội đồng thành viên trực tiếp tham gia với vai trò là Trưởng ban chỉ đạo, từ đó ban hành Đề án án “Ứng dụng KHCN trong Tổng công ty ĐSVN giai đoạn 2019 -2030” nhằm xây dựng mục tiêu, đưa ra các chương trình, dự án cụ thể để đẩy mạnh hoạt động ứng dụng KH&CN trong mọi mặt hoạt động của Tổng công ty. Kết quả đạt được đã trong toàn ngành có 34 nhiệm vụ KH&CN cấp Tổng công ty, 05 nhiệm vụ KH&CN cấp Bộ và cấp Quốc Gia. Đặc biệt trong năm 2019, 02 nhiệm vụ KH&CN cấp Tổng công ty được tuyển chọn đăng trong Sách vàng sáng tạo Việt Nam.

Trên cơ sở khung danh mục các nhiệm vụ KH&CN giai đoạn 2019-2030 tại Đề án ứng dụng KH&CN[4], Tổng công ty đã hướng dẫn các đơn vị trong ngành xây dựng kế hoạch KH&CN cấp Tổng công ty ĐSVN tập trung vào 08 định hướng cụ thể nhằm tiếp tục đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu đổi mới, ứng dụng thành tựu của nền công nghệ đường sắt trên thế giới vào thực tiễn sản xuất tại các đơn vị quản lý kết cấu hạ tầng, dịch vụ vận tải, phương tiện đường sắt, góp phần nâng cao hiệu suất lao động, tăng hiệu quả sản xuất kinh doanh, đảm bảo an toàn chạy tàu và nâng cao mức thu nhập cho CBCNV.                                   

[1] Quyết định định số 123/QĐ-ĐS ngày 08/2/2018 Quy định quản lý nhiệm vụ KHCN đảm bảo hoạt động quản lý khoa học công nghệ

[2] Quyết định số 538/QĐ-ĐS ngày 22/5/2017 về Quy chế tổ chức, quản lý và sử dụng Quỹ phát triển Khoa học và Công nghệ Tổng công ty ĐSVN

[3] Quyết định định 160/QĐ-ĐS ngày 23/2/2019 thành lập Ban chỉ đạo ứng dụng KHCN trong Tổng công ty ĐSVN

[4]  Quyết định 1754/QĐ-ĐS ngày 27/12/2019 ban hành Đề án “Ứng dụng KHCN trong Tổng công ty ĐSVN giai đoạn 2019 -2030