Dù còn nhiều khó khăn, cạnh tranh gay gắt với hành không giá rẻ, đường bộ cao tốc nhưng vận tải đường sắt đã có tăng trưởng ấn tượng, chất lượng dịch vụ đã được nâng cao hơn, nhiều sản phẩm được khách hàng ghi nhận, công nghiệp đường sắt có nhiều khởi sắc. Sau những nỗ lực đổi mới, vận tải đường sắt đã có bước tăng trưởng khá sau thời gian sụt giảm với doanh thu tăng 8%. 

Tại hội nghị tổng kết năm 2018, triển khai nhiệm vụ năm 2019 vào sáng 12-1, theo ông Vũ Anh Minh, Chủ tịch Hội đồng thành viên VNR, trong năm 2018, sản lượng hợp nhất của Tổng công ty đạt hơn 8.367 tỷ đồng (tăng 6,7% so cùng kỳ), doanh thu đạt hơn 8.260 tỷ đồng (tăng 1,9%). Thu nhập bình quân của người lao động toàn VNR đạt hơn 8,46 triệu đồng/tháng (tăng 2,9%). Với Công ty mẹ, tổng doanh thu đạt 2.636 tỷ đồng. Trong đó, doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ đạt 2.472 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế đạt 124 tỷ đồng.

“Ngành đường sắt có thời gian trầm lắng là giai đoạn 2015-2017, khi sụt giảm chạm đáy về các chỉ tiêu cơ bản. Từ năm 2018, ngành đã bắt đầu phục hồi trở lại, hy vọng sẽ bắt đầu bước chạy đà tăng trưởng trong năm 2019”, ông Minh quả quyết.

Chủ tịch Vũ Anh Minh phát biểu tại Hội nghị

Theo đánh giá của ông Vũ Anh Minh, khó khăn nhất của ngành đường sắt không hẳn về nguồn vốn, cơ chế mà là tư duy của chính người trong ngành đường sắt. Chính tư duy bao cấp đã kéo lùi đoàn tàu “Đổi mới” của ngành trong một thời gian dài. Trong tất cả các phương thức vận tải, đường sắt luôn giữ vai trò chủ đạo cả về hành khách lẫn hàng hoá, song lâu nay, nghịch lý tồn tại là thị phần vận tải đường sắt luôn thấp hơn so các loại hình khác. Có được kết quả khả quan trong năm 2018, theo ông Vũ Anh Minh, Luật Đường sắt năm 2017 và hệ thống văn bản dưới Luật được xây dựng và ban hành đã và đang tạo nền tảng pháp lý cho sự phát triển và tháo gỡ khó khăn của ngành đường sắt.

“VNR đã đổi mới về chất lượng dịch vụ, đóng mới nhiều phương tiện. Đường sắt đã có sự thay đổi khi lúc trước đóng tàu chỉ tính toán xem có bao nhiêu ghế, nhưng nguyên tắc hiện giờ là đóng làm sao để cho bao nhiêu người lên tàu, lấy vận tải làm trung tâm”, ông Minh khẳng định. Chính vì vậy, cơ khí đường sắt đã có sự “lột xác”, góp phần hạ giá thành đóng tàu; ngành cũng điều chỉnh tiền lương cho tuần đường, gác chắn tăng lên.

Để đạt thành công, VNR xác định sẽ chuyển hướng phát triển thời gian tới, không chạy theo phục vụ số lượng khách mà nâng cao chất lượng phục vụ; thay đổi đầu tư theo hướng tập trung vào nâng cao năng lực vận tải; thay vì tập trung vào khai thác tàu khách đường dài sang các tuyến trung bình hiệu quả cao,…

Khẳng định với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, năm 2019, VNR sẽ phấn đấu hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao, dù khó khăn còn nhiều. Với số vốn đầu tư nâng cấp đường sắt 7.000 tỷ đồng, theo ông Minh, dù còn một số vướng mắc do chuyển giao quản lý từ Bộ Giao thông vận tải sang Uỷ ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, nhưng hy vọng có thể xong sớm thủ tục để đầu tư từ năm nay.

Đánh giá năm 2018 VNR đã đạt nhiều kết quả kinh doanh ấn tượng, Thứ trưởng Giao thông vận tải Nguyễn Ngọc Đông cho rằng, đường sắt trong hoạt động kinh doanh vận tải đã tăng trưởng, vì có thời gian năm 2016 kết quả kinh doanh vận tải xuống rất thấp và khó khăn tiếp nối các năm sau đó. Hiện tại, VNR đã lấy nhịp cân bằng và hướng tăng trưởng là dấu hiệu tích cực.

Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông phát biểu chỉ đạo tại hội nghị

“Hoạt động kinh doanh vận tải đường sắt năm 2018 rất đáng hoanh nghênh, đặc biệt trong bối cảnh phần lớn số đầu máy, toa xe, hạ tầng,… xuống cấp từ nhiều năm qua. Cùng với đó, công nghiệp đường sắt đã từng bước tự chủ được một phần,” Thứ trưởng Đông cho biết.

Năm 2018, đường sắt có hai bước ngoặt lớn có tính chiến lược, đó là Luật Đường sắt sửa đổi có hiệu lực từ ngày 1-1-2018 và chuyển VNR từ Bộ Giao thông vận tải về Uỷ ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp. Điều này đã tạo nhiều thay đổi trong mô hình hoạt động của VNR.

“Việc chuyển giao này tạo cơ hội nhưng cũng có nhiều thách thức cho VNR, đó là việc giải quyết quan hệ giữa Tổng công ty và Uỷ ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp cũng như Bộ Giao thông vận tải; cũng như chi phí duy tu bảo dưỡng do Bộ quản lý hay giao về đường sắt. Mặt khác, Uỷ ban quản lý vốn chỉ quản lý phần vốn Nhà nước tại VNR, với giá trị khoảng 3.800 tỷ đồng, còn hạ tầng đường sắt vẫn thuộc quản lý của Bộ Giao thông vận tải,” Thứ trưởng Đông nhìn nhận.

Ông Đông cũng lưu ý VNR về công tác tái cơ cấu doanh nghiệp và toàn ngành, trong đó có việc cổ phần hoá các đơn vị, kiệm toàn đơn vị, phân tách các lĩnh vực như quản lý hạ tầng, bảo trì, với kinh doanh… để rạch ròi các chủ thể và trách nhiệm các bên đồng thời phải rạch ròi mối quan hệ giữa Tổng công ty và đơn vị kinh doanh, giữa đơn vị quản lý hạ tầng và đơn vị kinh doanh vận tải phải là “đối tác”, không phải là quan hệ “bố-con”.

Về an toàn giao thông đường sắt, ông Đông biểu dương đường sắt đã giảm tai nạn cả ba tiêu chí (số vụ, số người chết và số người bị thương), tuy nhiên, theo đánh giá của ông, nổi lên một số tai nạn liên quan tới lỗi chủ quan, đã phải kỷ luật nhiều cán bộ của VNR và Cục Đường sắt.

“An toàn giao thông là nhiệm vụ thường xuyên liên tục, năm 2019 chắc chắn duy trì các giải pháp những điểm xung yếu đường ngang lối đi, thu hẹp lối đi tự mở tiến tới xóa đường gom, làm các đường ngang có cảnh báo… để kiểm soát tối đa tai nạn giao thông cũng như thiết lập hệ thống nội bộ quản lý an toàn giao thông liên quan đến điều độ, vận hành, yếu tố chủ quan. Mục tiêu giảm 5% tai nạn giao thông nhưng phải hướng tới bền vững,” ông Đông nói.

Chủ tịch HĐTV Tồng công ty Đường sắt VN Vũ Anh Minh chúc mừng các đơn vị được đề nghị Cờ thi đua xuất sắc của Chính phủ và của Bộ GTVT cho các đơn vị đường sắt

Lãnh đạo VNR cũng kỳ vọng năm nay, VNR sẽ đạt được các mục tiêu đặt ra như tăng trưởng kinh doanh 8%; góp ý hoàn thiện các văn bản pháp luật, phân tách rõ vai trò, trách nhiệm các bên; sử dụng hiệu quả nguồn kinh phí sự nghiệp 2.900 tỷ đồng dành cho chi phí bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt và các dự án đầu tư gói 7.000 tỷ đồng từ nguồn vốn dự phòng của kế hoạch đầu tư công trung hạn 2016-2020 vừa được Quốc hội thông qua gần đây.