Văn phòng Chính phủ vừa thông báo ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành, giao Bộ GTVT chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan, địa phương liên quan xem xét, xử lý kiến nghị của Tổng công ty Đường sắt VN về giải pháp nâng cao năng lực, sản lượng vận tải đường sắt liên vận quốc tế phục vụ xuất, nhập khẩu hàng hóa.

Trước đó, Tổng công ty Đường sắt VN đã có các văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ phương án nâng cao năng lực, sản lượng vận tải đường sắt liên vận quốc tế.

Tại các văn bản này, Tổng công ty Đường sắt VN cho biết, từ các tháng cuối năm 2021, nhu cầu vận tải bằng đường sắt phục vụ xuất nhập khẩu tăng cao, đặc biệt qua cửa khẩu ga Đồng Đăng. Tổng công ty đã có nhiều giải pháp tháo gỡ để tăng khối lượng vận chuyển.

Nâng năng lực vận tải liên vận ĐS hơn 4,5 triệu tấn

Tuy nhiên do cơ sở hạ tầng còn hạn chế, đường sắt Việt Nam không có toa xe tiêu chuẩn, vỏ container đủ điều kiện vận tải liên vận quốc tế, phải phụ thuộc nhiều vào đường sắt Trung Quốc nên khối lượng hàng hóa tăng thêm không nhiều. Do đó, thực hiện nhiệm vụ Thủ tướng Chính phủ giao, tổng công ty đã xây dựng phương án nâng cao năng lực vận tải liên vận quốc tế bằng đường sắt.

“Với phương án này, sau khi thực hiện các giải pháp trong giai đoạn trước mắt sẽ đáp ứng được 4,55 triệu tấn/năm hàng hóa vận tải bằng đường sắt để phục vụ xuất nhập khẩu, trong đó: qua cửa khẩu ga Đồng Đăng 2,3 triệu tấn và cửa khẩu ga Lào Cai 2,25 triệu tấn.”, Tổng công ty Đường sắt VN cho biết.

Về lâu dài, theo tổng công ty, khối lượng hàng hóa vận chuyển được phụ thuộc vào việc triển khai thực hiện quy hoạch mạng lưới đường sắt và việc chấp nhận khối lượng hàng quá cảnh Trung Quốc đi các nước khác của đường sắt Trung Quốc.

Đề xuất giải pháp đầu tư ga hàng hóa

Theo tổng công ty, trong các giải pháp nâng cao năng lực vận tải liên vận quốc tế, nhóm giải pháp đầu tư kết cấu hạ tầng và nhóm giải pháp về cơ chế chính sách là các giải pháp then chốt, có tính chất quyết định đến việc nâng cao năng lực vận tải liên vận quốc tế bằng đường sắt để hỗ trợ công tác xuất nhập khẩu của quốc gia.

Đối với nhóm giải pháp đầu tư kết cấu hạ tầng đường sắt, Tổng công ty Đường sắt VN đã khảo sát, lựa chọn ra các khu ga hàng hóa, bãi hàng có vị trí chiến lược để phục vụ cho hoạt động vận chuyển liên vận quốc tế phục vụ xuất nhập khẩu hàng hóa.

Cụ thể gồm các ga hàng hóa: Đồng Đăng, Lào Cai, Hải Phòng, Sóng Thần, Kép, Diêu Trì, Kim Liên, Vật Cách. Đây là các ga hàng hóa cần thiết phải xây dựng bãi hàng đủ tiêu chuẩn vận hành container cũng như các nhà kho đủ tiêu chuẩn lưu giữ hàng hóa xuất nhập khẩu. Vì vậy, các hạng mục đầu tư chủ yếu là làm đường ga, làm bãi hàng container, mở rộng bãi hàng, nâng cấp kho...

Tuy nhiên, theo Tổng công ty Đường sắt VN, hiện nay toàn bộ các tài sản trên đều là tài sản công do Bộ GTVT thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của đại diện chủ sở hữu theo Luật Đường sắt. Do đó việc đầu tư nâng cấp, cải tạo chỉ thực hiện được bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước (NSNN).

“Trường hợp đầu tư bằng vốn của doanh nghiệp thì chưa có các hướng dẫn, quy định pháp luật. Do đó, tổng công ty không thể triển khai đầu tư cũng như kêu gọi bên ngoài đầu tư vào các hạng mục nhà ga, bãi hàng.”, báo cáo của Tổng công ty Đường sắt VN nêu rõ.

Để có thể kịp thời về vốn đầu tư cho các ga này, Tổng công ty Đường sắt VN đã đề xuất, kiến nghị Thủ tướng hai phương án: Đầu tư bằng vốn NSNN và đầu tư không sử dụng vốn NSNN.

Theo đó, với phương án đầu tư bằng vốn NSNN, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo đưa danh mục đầu tư các ga trên vào thực hiện trong gói 350.000 tỷ đồng thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội, giao hoặc đặt hàng toàn bộ cho Tổng công ty Đường sắt VN tương tự như đang thực hiện với nguồn vốn bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt hàng năm.

Với phương án không sử dụng vốn ngân sách nhà nước, Thủ tướng Chỉnh phủ giao cho tổng công ty các khu ga hàng hóa trên theo hình thức tính thành vốn nhà nước tại doanh nghiệp.

Phương án này, theo tổng công ty, sẽ giảm bớt gánh nặng đầu tư cho ngân sách nhà nước, tăng tính chủ động cho tổng công ty và khả thi trong việc kêu gọi các nguồn vốn xã hội đầu tư vào kết cấu hạ tầng đường sắt, từ đó rút ngắn được thời gian triển khai và nhanh chóng tăng năng lực vận tải liên vận quốc tế bằng đường sắt phục vụ hoạt động xuất nhập khẩu.